Onderzoekers meten microplastics en -rubbers in rivieren

Universitaire onderzoekers maten 26 soorten microplastics en -rubbers in de Dommel, de Maas en Nederlandse rioolwaterzuiveringsinstallaties. Rivieren voeren het merendeel van alle microplastics in zeeën en oceanen aan. Daar komen de microplastics vanuit verschillende bronnen samen. Kennis over die bronnen en de verspreiding van microplastics is belangrijk voor watermanagers.

Resultaten uit eerdere onderzoeken waren door verontreiniging minder betrouwbaar. Bovendien detecteerden de onderzoekers vaak alleen grotere deeltjes terwijl ze nu ook kleinere microplastics traceerden. Met de resultaten uit dit onderzoek kunnen watermanagers beter inschatten of en waar mogelijke risico’s van microplastics te verwachten zijn.

Sampling in de Maas

‘Het is lastig om microplastics in water op te sporen’, vertelt Svenja Mintenig, promovendus aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van het onderzoek. Dat komt bijvoorbeeld doordat lab-materiaal soms ook van plastic gemaakt is, en de monsters eenvoudig vervuilen. Ook is er door de relatief lage concentraties ontzettend veel water nodig voor een betrouwbare analyse. De onderzoekers moesten per monster duizenden liters water bemonsteren en concentreren tot maar één liter water.

Kleine microplastic deeltjes

De deeltjes die het team onderzocht, zijn veel kleiner dan voorheen werd gemeten. Vaak mat men voorheen alleen deeltjes vanaf 300 micrometer. Dat is ongeveer de grootte van een huisstofmijt en nog net met het blote oog te zien. ‘Nu kunnen we zelfs deeltjes tot 20 micrometer, zo klein als een menselijke huidcel, waarnemen’, vertelt Merel Kooi, promovendus aan de WUR en tweede auteur. De onderzoekers analyseerden de monsters met behulp van een speciale microscoop en nieuwe software. Op die wijze legden ze de aanwezigheid van 26 verschillende soorten plastics en rubbers bloot. En hoe kleiner de deeltjes, hoe meer ervan voorkwamen in het water.

Kleine concentraties

De gevonden concentraties microplastics varieerden sterk, maar gemiddeld vonden de onderzoekers ongeveer 1 deeltje per liter. Dichtbij steden waren meestal meer deeltjes in het water dan in minder dichtbevolkte gebieden.

Ecologische gevolgen

Vooralsnog liggen de concentraties onder het niveau waarbij ongewenste ecologische effecten worden verwacht. Wel is het belangrijk die concentraties scherp in de gaten te houden. Kooi: ‘Het zijn deeltjes die niet zo maar verdwijnen. Bij gelijkblijvend of stijgend gebruik van plastic ontstaan hogere concentraties van het plastic in het milieu. Dat kan het in de toekomst wel tot problemen leiden.

Het blijft nog onduidelijk waar de microplastics precies vandaan komen. Mintenig: ‘Er komen absoluut microplastics uit rioolwaterzuiveringsinstallaties. We konden echter geen directe link leggen tussen hogere concentraties microplastics in rivieren en de zuiveringsinstallaties. Er zijn dus ook andere, misschien zelfs belangrijkere, bronnen van microplastics in rivieren.’