Samenwerking waterketens bespaart systeemkosten

Provincie Noord-Brabant ziet de druk op de waterbronnen toenemen. En dat terwijl Agristo, Coca Cola, Fujifilm en IFF een deel van hun gezuiverde afvalwater lozen. Een pilot met watersysteemalgoritme AquaVest laat zien dat samenwerking tussen de stakeholders niet alleen de waterstress verlicht, maar ook de systeemkosten beperkt.

Met de derde zomer op rij met steeds hetzelfde beeld van warmte en droogte, kan van een trend worden gesproken die zorgen baart. Reden voor de provincie Noord-Brabant om te onderzoeken hoe ze het waterverbruik kan terugdringen. Of beter gezegd: het gebruik van grondwater te ontmoedigen. Om ervaring op te doen met een modelmatige benadering voor de optimalisatie van het waterbeheer op gebiedsniveau besloot de provincie een test uit te voeren met AquaVest; het algoritme dat de watersector verbindt.

AquaVest berekende al dat in 2040 de watervraag het aanbod overschrijdt met tien tot veertig procent. Dus zelfs in het beste scenario moeten de watergebruikers de onderlinge competitie aangaan. In dat soort scenario’s trekt de industrie meestal aan het kortste eind. Logisch omdat drinkwater nu eenmaal een eerste levensbehoefte is en landbouw ons van voedsel voorziet. Maar er zijn meer conflicterende belangen die om duidelijke keuzes vragen. Want wie draait er voor de extra kosten op? Wie is verantwoordelijk voor de voorzieningszekerheid van het water? Hoe verhouden de taken van de overheden zich tot de belangen van de boeren en bedrijven. Geen gemakkelijke puzzel, waar de provincie Brabant en waterschap De Dommel liever nu al over nadenken.

‘De aanwezigheid van deze afvalwaterzuivering was mede aanleiding om ons eerste onderzoek in dit gebied uit te voeren’, zegt Helga Post, projectleider van de pilot namens de provincie. ‘Het effluent dat overblijft na zuivering wordt nu nog grotendeels geloosd. Zonde natuurlijk als dat water ook weer kan worden ingezet in de processen. Je kunt zo’n stap vanuit meerdere kanten beoordelen. Vanuit het duurzaamheidsvraagstuk kan een investering in een retourleiding verdedigbaar zijn. Maar vanuit economisch perspectief zijn investeringen in infrastructuur voor een commercieel bedrijf vaak minder interessant. Toch krijgen ook zij de komende twintig jaar te maken met droogte en dus oplopende kosten. Als we dan kunnen laten zien hoe de systeemkosten zich de komende twintig jaar ontwikkelen, is dat een goed uitgangspunt voor een discussie. Wellicht moeten alle partijen investeringen doen, maar die pakken waarschijnlijk lager uit als we dat gezamenlijk doen. Zo’n aanname zien we uiteraard liever onderbouwd, iets waar AquaVest sterk aan bijdraagt.’

Scenario’s

Na een inventarisatie van de variabelen en de investeringsopties, kon het algoritme diverse scenario’s doorrekenen. Disselhoff: ‘Groot voordeel was dat de bedrijven goed inzicht hadden in hun waterbalans. Bij een aantal partijen wilden we nog wel wat extra vragen beantwoord krijgen, wat hen ook weer hielp nog kritischer naar het watergebruik te kijken.’

Uiteindelijk rekende AquaVest zeven scenario’s door. Variërend van een oplopende grondwaterprijs of hogere lozingsheffingen tot het opwaarderen van zowel de RWZI als de AWZI naar waterfabrieken. Aquavest rekende ook door wat de inzet van een aantal reeds bestaande waterbehandelingstechnologieën en watermanagementstrategieën kon opleveren aan waterbesparing.

De resultaten waren voor de provincie in ieder geval bevredigend. Het beoogde doel van dertig procent grondwateronttrekking in 2040 ten opzichte van 2020 was haalbaar tegen twee procent hogere systeemkosten over de periode 2020-2040. De totale geschatte investeringskosten voor de ombouw van het systeem liggen daarbij tussen de tien en vijftien miljoen euro. Dit is deels gebaseerd op aannames met betrekking tot de benodigde zuiveringstechnologie. Afhankelijk van de lozingskosten en de schaalgrootte, ontstaan er zelfs interessante businesscases voor zowel de RWZI en AWZI. Helemaal als ze het effluent kunnen opwaarderen naar grond- of zelfs drinkwaterkwaliteit.

‘Ook commerciële bedrijven krijgen de komende twintig jaar te maken met droogte en dus oplopende kosten.’

Helga Post, projectleider Provincie Brabant

De totale geschatte investeringskosten voor de ombouw van het systeem liggen tussen de tien en vijftien miljoen euro. Foto: Provincie Noord-Brabant

Dialoog

Post: ‘Met deze scenario’s kunnen we gefundeerder de dialoog aangaan met de bedrijven en tot een gezamenlijke oplossing komen voor waterschaarste. We kunnen de stok gebruiken en de grondwaterprijzen verhogen, maar liever werken we met de wortel. Als bedrijven met relatief lage investeringen water kunnen recyclen of aan kunnen bieden aan andere gebruikers, heeft dat voor ons de voorkeur. In dit onderzoek is landbouw en natuur nog niet eens meegenomen als watergebruikers. In een volgende stap zouden we de keten kunnen vergroten en hetzelfde traject doorlopen met andere partners.’

Bovendien is dit niet het enige industriegebied in Brabant dat uitdagingen kent op het gebied van het sluiten van de waterkringloop, stelt Kessels. ‘We willen de komende maanden gebruiken om een overeenkomst te sluiten met de betrokken partijen. Daarna kunnen we de scenario’s steeds meer finetunen op de daadwerkelijke keuzes die we maken.’